Walentynki, serca, czerwień… jednym słowem: EKG!

Ja: Hej! Zapisałam się na kurs EKG! 

Koleżanka pielęgniarka: Okej, ale nie oczekuj, że się tam czegoś nauczysz.

Ja: Jak to? 

Koleżanka pielęgniarka: No, na te kursy, jak na większość pielęgniarskich kursów, chodzi się tylko po papier. Uczestnikom zależy, żeby zajęcia jak najszybciej się skończyły, a najlepiej nie odbywały się wcale. Wykładowcy dostają zazwyczaj niskie wynagrodzenie, więc też zależy im, żeby nie tracić czasu na coś, co się totalnie nie opłaca. 

No kurde… miała rację.

W tym miejscu mocno chcę podkreślić fakt, że to moje osobiste doświadczenia i żywię głęboką nadzieję, że miałam niesamowitego pecha i na każdym kursie z zapisów przez „SMK”, w którym brałam udział, panowała zasada „poudawajmy, że kurs jest, przyjdźcie po papier i kończymy ten cyrk”. Wierzę, że nie wszędzie tak jest i można znaleźć miejsca, gdzie poziom pozostaje wysoki, a sam kurs pozwala na zdobycie wiedzy oraz nowych umiejętności. Po prostu źle trafiałam ja.

A jakie są te moje obserwacje z kursu? Uczestnicy twierdzą, że za darmo (choć nie zawsze za darmo, użyjmy tego określenia jako przenośni) to uczciwa cena, a wykładowcy starają się, by ta cena była adekwatna do jakości. Jako przyszła pielęgniarka przez całe studia słyszałam, że EKG to nauczę się na kursie dokształcającym. Koło się zamyka. Zastosowanie wiedzy z kursu w praktyce klinicznej… Możemy spotkać pielęgniarki robiące EKG, które z ledwością są w stanie zobaczyć, że „chyba coś jest nie tak” i dzielą EKG na „brzydkie” i „ładne”. To tyle w temacie refleksji, zamiećmy to, co się ulało pod pielęgniarski dywan (jakiż on jest pojemny), a wyciągnijmy z tego pigułkę wiedzy o EKG! 

Dziś o miejscach umieszczenia elektrod, nie tylko tych 12, które są oczywiste, ale też pozostałych: niestandardowych.

Miejsca mają znaczenie!

Na taśmie EKG zapisuje się różnica napięcia między elektrodami. I ta informacja jest kluczowa do zrozumienia tego, dlaczego umiejscowienie jest elektrod ważne. Nieprawidłowe umieszczenie elektrod – np. na klatce piersiowej zamiast na kończynach, może powodować zmiany w amplitudzie załamków czy też ich zniekształcenia. Możemy wtedy przeoczyć np. zawał serca, który zobaczylibyśmy w prawidłowo wykonanym EKG. W warunkach ZRM czy w SOR ma to niebagatelne znaczenie.

Standardowe EKG ma 12 odprowadzeń. Elektrody kończynowe – 4 elektrody, a 6 odprowadzeń: 3 jednobiegunowe (aVR, aVL, aVF) i 3 dwubiegunowe (I, II, III) oraz 6 odprowadzeń przedsercowych (V1, V2, V3, V4, V5, V6). Czasem istnieje potrzeba wykonania EKG w odprowadzeniach znad prawej komory (V3R, V4R)  lub ściany tylnej (V7, V8, V9).

• Elektrody kończynowe:
  • żółta aVL – lewe przedramię/nadgarstek
  • zielona aVF – lewe podudzie/kostka
  • czarna – wzmocnienie – prawe podudzie/kostka

• Elektrody przedsercowe:
  • V1 czerwona – 4. przestrzeń międzyżebrowa, linia przymostkowa prawa
  • V2 żółta – 4. przestrzeń międzyżebrowa, linia przymostkowa lewa
  • V3 zielona – między V2 i V4
  • V4 brązowa – 5. przestrzeń międzyżebrowa, linia środkowoobojczykowa lewa
  • V5 czarna – 5. przestrzeń międzyżebrowa, linia przedniopachowa lewa
  • V6 fioletowa – 5. przestrzeń międzyżebrowa, linia środkowopachowa lewa

Którą ścianę serca pokazują poszczególne elektrody?

• Odprowadzenia prawokomorowe:
  • Diagnostyczne znaczenie będą miały elektrody V3R i V4R. Można wykonać takie EKG przekładając wszystkie odprowadzenia analogicznie na stronę prawą lub:
  • pozostawić V1 – w 4. przestrzeni międzyżebrowej, linii przymostkowej prawej i przełożyć dwie elektrody:
    • V3R – między V1 i V4R
    • V4R – 5. przestrzeń międzyżebrowa, linia środkowoobojczykowa prawa.

Ważne by opisać, że to EKG dotyczy prawej strony.

EKG w tych odprowadzeniach należy wykonać w przypadku, kiedy w 12-odprowadzeniowym EKG widoczne są zmiany świadczące o niedokrwieniu mięśnia sercowego dolnej ściany – uniesienia odcinka ST w odprowadzeniach II, III, aVF.  Zmiany te obecne również w odprowadzeniach V3R V4R będą świadczyły o zawale prawej komory.

• Odprowadzenia z tylnej ściany serca:
  • V7 – 5. przestrzeń międzyżebrowa, linia pachowa tylna lewa
  • V8 – 5. przestrzeń międzyżebrowa, linia łopatkowa tylna lewa (kąt łopatki)
  • V9 – 5. przestrzeń międzyżebrowa, linia przykręgosłupowa lewa

Odczyt EKG znad ściany tylnej warto wykonać, kiedy w odprowadzeniach przedsercowych występują obniżenia odcinka ST. Te obniżenia mogą sugerować zawał ściany tylnej. Uniesienia odcinka ST w odprowadzeniach V7–V9 świadczą o zawale serca ściany dolno-podstawnej (tylnej).

Czy wiedzieliście o niestandardowych ułożeniach elektrod? To one stanowią ważną część diagnostyki zawału serca. Pamiętaj – oceń każde wykonane EKG, zanim pacjent opuści gabinet. Jeśli jest potrzeba, wykonaj EKG w dodatkowych odprowadzeniach.