Pielęgniarki i położne mają w pracy do czynienia nie tylko z dorosłymi pacjentami, ale również z dziećmi. A dzieci to szczególna grupa, również ze względu na regulacje prawne dotyczące udzielania im świadczeń. Dziecko, jak każdy pacjent, ma swoje prawa. W stosunku do praw dorosłych pacjentów warto zwrócić uwagę na różnice w dwóch kwestiach – w zakresie prawa do informacji oraz prawa do wyrażenia zgody.
Dziecko ma prawo do informacji
Dziecko ma prawo do uzyskania od osoby wykonującej zawód medyczny (czyli również pielęgniarki/położnej) przystępnej informacji o stanie swojego zdrowia, rozpoznaniu, proponowanych oraz możliwych metodach diagnostycznych i leczniczych, dających się przewidzieć następstwach ich zastosowania albo zaniechania, wynikach leczenia oraz rokowaniu, w zakresie udzielanych przez konkretną pielęgniarkę/położną świadczeń zdrowotnych oraz zgodnie z posiadanymi przez nią uprawnieniami. Dodatkowo, pacjent ma prawo do uzyskania od położnej oraz pielęgniarki przystępnej informacji o jego pielęgnacji oraz zabiegach pielęgniarskich. Zakres oraz forma przekazywanych informacji muszą być dostosowane do potrzeb prawidłowego procesu diagnostycznego lub terapeutycznego, w przypadku dzieci poniżej 16. roku życia. Co to oznacza w praktyce? W zależności od wieku dziecka, powinno się w dostosowany do tego sposób tłumaczyć poszczególne czynności wykonywane w związku z badaniem/udzielaniem świadczenia zdrowotnego. W przypadku osób powyżej tego wieku, zakres obowiązku informacyjnego jest identyczny jak u dorosłych.
Zgoda na przeprowadzenie badania
Kolejną istotną kwestią jest ta dotycząca zgody na przeprowadzenie badania lub udzielenie świadczenia zdrowotnego. W przypadku pacjentów poniżej 16. roku życia, decyzja o wyrażeniu zgody jest zależna wyłącznie od przedstawiciela ustawowego (rodzica). Zdanie dziecka nie jest w tej sytuacji prawnie wiążące. Wynika to z tego, że umownie zostało uznane, że pacjent poniżej tego wieku nie jest w stanie z dostatecznym rozeznaniem zrozumieć konsekwencji wyrażenia/niewyrażenia zgody na badanie czy inne świadczenie zdrowotne.
W przypadku dzieci (a właściwie młodzieży) w wieku 16–18 lat, konieczne jest uzyskanie zgody zarówno samego pacjenta, jak i jego przedstawiciela ustawowego (tzw. zgoda kumulatywna).
Pamiętajmy, że niezależnie od wieku małego pacjenta, należy szanować jego godność i intymność.
Patrycja Pieszczek-Bober
Prawniczka, absolwentka prawa oraz studiów podyplomowych z zakresu prawa medycznego i bioetyki na Uniwersytecie Jagiellońskim. Ekspertka w zakresie prawa medycznego. Od 2020 roku na instagramie dzieli się wiedzą z zakresu prawa medycznego oraz prawa farmaceutycznego: @prawodozdrowia.
